يلدا واژه‌اي سرياني است كه به زبان تازي به معناي تولد و ميلاد و به زبان پارسي به معناي زايش است و اين آخرين شب پاييز و نخستين شب زمستان است.

به گزارش واح تامين خبر يزدفردا"ا يرانيان پيش از آيين پاك زرتشت بزرگ،‌ داراي كيش ميترايي بوده‌اند و مهر يا ميترا را خداي خورشيد و آفريدگار گيتي و هستي مي‌دانستند و به گمان برخي پيدايش اين آيين را از هوشنگ، پادشاه پيشدادي مي‌دانند.

به همين دليل اين شب اگر چه از ديدگاه ستاره شناسان مبارك نيست، اما نزد ايرانيان گرامي است و براي دوري از نامباركي آن را با جشن و سرور همراه مي‌كنند. از آنجايي كه ايرانيان شب و تاريكي را نماد اهريمن و روز و روشنايي را نشان اهورا مزدا مي‌دانستند، همه كارها براي پيروزي اهورا مزدا بر اهريمن انجام مي‌گرفته است.

چون پس از شب يلدا روزها كم‌كم بلند و شب‌ها كم‌كم كوتاه مي‌شوند آن را چيرگي روشنايي بر تاريكي و تباهي و پيروزي اهورا مزدا بر اهريمن به شمار مي‌آورند. چنين است كه ايرانيان هنوز اين شب را به جشن و شادماني برگزار مي‌كنند. بدين ترتيب كه خانواده‌ها، بستگان و دوستان به دور كرسي يا كنار بخاري گردهم مي‌آيند و رسم بر اين است كه براي شام خورشت فسنجان مي‌پزند و با شيريني و ميوه‌هاي گوناگون به ويژه آجيل به نام مشكل‌گشا و ميوه هايي چون انگور، انار، ازگيل، خرمالو، هندوانه و خربزه از يكديگر پذيرايي مي‌كنند.

در اين شب بزرگترها همراه با گفت‌وگو، براي كوچكترها داستان‌هاي شيرين مي‌گويند و از سده‌هاي پيش گرفتن فال با ديوان حافظ نيز بر اين رسم افزوده شده است.

از آنجا كه واژه يلدا به پارسي يعني زايش و طبق آنچه در تاريخ و فرهنگ آمده، در اصل جشن پيدايش ميترا يا مهر بوده است كه در دنياي آيين مسيح آن را با ميلاد مسيح برابر كرده‌اند و در سده چهار ميلادي آن را هنگام زايش عيسي مسيح قرار دادند. برخي بر اين باورند كه واژه يلدا نام يكي از چاكران حضرت عيسي بوده است. چنانكه سنايي گفته است:

«به صاحب دولتي پيوند اگر نامي همي جويي كه از يك چاكري عيسي چنان معروف شد يلدا»

البته اين باور خواستگاه يا بن تاريخي ندارد، ولي آنچه آشكار است اين است كه ميترائيسم به وسيله لژيون‌هاي رومي از راه آسياي كوچك «تركيه كنوني» در اروپا گسترش پيدا كرد و چند سده نيز آيين رسمي امپراطوري روم بود و مهرابه‌هاي فراواني كه پرستشگاه مهربان بود، در اروپا ساخته شد تا آنكه كنستانتين امپراطور روم كه به پدر كليسا مشهور است، در آغاز سده چهارم ميلادي آيين مهري را شكست و آيين مسيح را جانشين ميترائيسم كرد و براي جلوگيري از برگزاري جشن آيين مهري، اظهار داشت به اين بهانه كه مسيحيان عيسي را مظهر نور مي‌دانند، شب يلدا را كه با زايش حضرت عيسي برابر و به نام ميلاد مسيح جشن بگيرند.

به هر روي با اين كه طرفداران آئين مهري «ميترائيسم» شكست خوردند، ولي آئين مسيح نتوانست از نفوذ ميترائيسم بر كنار بماند. چنانكه باور داشتن به رستاخيز، پل صراط، استفاده از ناقوس در كليساها، نشانه صليب، غسل تعميد و آرايش درخت كاج در كريسمس كه همان سرو آريايي است و كل اسقف‌ها به نام ميترايي و همزمان ساختن جشن كريسمس با شب يلدا در ديانت مسيح راه پيدا كرد.

يزدفردا                                                                                                                                              ايسنا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا